EŞSİZ LEZZETTE BİR SÜT ÜRÜNÜ: TEREYAĞI

Sofraların vazgeçilmezlerinden biridir tereyağı. Yemeğin hemen her aşamasında kendisine bir rol kapabilecek kadar yetenekli bir oyuncudur o. Pilava, makarnaya, kırmızı-beyaz ayırt etmeden tüm etlere, sotelenecek sebzelere çok yakışır. Bir yumurta ve bir tatlı kaşığı tereyağı ile çok güzel bir kahvaltı edilebilir. Yumurta bulunamazsa, kızartılmış bir dilim ekmeğin üstüne bir miktar keyifle sürülür, afiyetle yenir.

Gariptir ama hazırlanan reçellerin içinde bile yer vermişiz bu süt ürününe… Reçeli korusun diye hem de. Su böreği denince mesela, kokusunu alıverir hemen burnumuz. Olmazsa olmazıdır çünkü.

Tereyağının Yolculuğu

İnsanlık tarihinin eski zamanlarına ait bir lezzettir kendisi. Tabii o vakitler lezzetli bir şeyler üretmek, bulmak değilmiş amaç. Hayat kurtarıcı gıdalardan biri olmuş tereyağı. Sütün başkalaşmış hallerinin en güzellerinden. Nasıl tesadüf etmiş de, karşısına çıkmış göçebe atalarımızın bilinmez ama uzun yolculuklar sırasında sütün yine uzun uzun çalkalanmasıyla fark etmeden hayatlarına girmiş büyük ihtimalle.

İlginçtir ki; Sümerler zamanına ait mozaiklerde bunun yapımını anımsatan görseller bulunmuştur. Milattan önce 1800’lü yıllarda bir Mısırlı’ nın kendisine bir bedevi tarafından ikram edildiğini söylediği yiyeceğin tereyağı olduğu anlaşılmaktadır. Nasıl bir güzel deneyim olmuş ki, bu bilgi dilden dile dolaşmış, insanların anılarında yer almış. Papirüslerdeismi, cismi tariflenmiş.

 Bu lezzetli ürün Avrupa’da kullanılması ortaçağ dönmelerinde olmuş ve ilk kullanıcılarının da Vikingler olduğu düşünülüyormuş.

Peki Hangi Sütten Yapılır?

Koyun, keçi ve inek sütünden elde edilebilmekle beraber en sık inek sütünden üretilir ve haliyle en çok tüketileni de inek sütünden olanıdır. Tuzlu ya da tuzsuz olarak üretilebilir. Tuzsuz olanı genellikle kahvaltılık, tuzlu olanı ise yemeklik olarak tüketilir.

Tereyağının İçinde Neler Var?

Tereyağınınbileşiminde bulunan % 82 oranındaki süt yağında, süt şekeri, su, mineraller, suda çözülmüş vitaminler, kolesterin, protein, çeşitli asitler, aromalar ve proteinler bulunur. İçeriği bizlere onun sağlıklı olduğunu gösterse de, asırlar boyu insanlığın sofrasında tüm asaletiyle yer edinmiş bu güzel yiyecek, modern çağın karşısına, yeni ve daha az maliyetli rakipler çıkarmasıyla kötülenmiş, "sağlıksız” olarak yaftalanmıştır.

Karşısına sunulan "tereyağımsı” maddelerin ne tereyağıyla, ne de sağlıkla ilgisi yokken, nasıl olduysa kimi "doktorlar” "diyetisyenler” vs. bunun çok zararlı, "diğerlerinin” ise sağlıklı olduğunu dillendirip durdular yıllarca.

Bizlerin de işine geldi belki. Malum tereyağı, yapımı zaman alan bir gıda. Yani eskiden bu kadar fabrikasyon üretim yokken bazı gıdalara erişim daha zahmetliydi. Herkesten de alınmazdı; güvenilir, hijyenik koşullara dikkat eden üreticiler bulmak gerekirdi. Hal böyle olunca önce endüstriyel üretim hayatımıza girdi. Sonra o endüstri daha ucuz yollu çözümlerin peşine düştü. Farklı farklı bitkisel yağlar sunuldu önümüze. Her bitkiseli dost bilmek gibi bir alışkanlığımız oldu. Onlarca katkı maddesi, koruyuculardan oluşan bu "gıdaları” hayatımızın başköşesine oturttuk.

Bugün yine evde yapamayız belki. Ancak bizim de güvenilir üreticilerin peşine düşmemiz mümkün. Ürünün fiyatı bile bize ipucu verebilir. Süt yağı oranlarına bakmak da önemli bir detay. Sütün fiyatının hayli yüksek olduğu bu zamanlarda süt ürünlerinin fiyatları da sabit kalamıyor maalesef. Tereyağının kilo fiyatı, zaman zaman 100 liranın üzerini de zorluyor.

Tereyağıdeniz mahsullerine ayrı bir aroma katıyor. Bazı balıklar tereyağında kızartıldığında ya da fırınlanma aşamasında kullanıldığında bambaşka bir lezzete bürünüyor. Bu süt ürünün yakıştığı deniz mahsullerinden biri de karides. Güzel bir karides tavayla sofranızı şenlendirmeye ne dersiniz?

TEREYAĞLI KARİDES TAVA

Malzemeler:

250 Gram karides (ayıklanmış ve yıkanmış)

2 çorba kaşığı tereyağı

Zeytinyağı

2 diş Sarımsak

Karabiber

Tuz

Pul biber

Maydanoz

Hazırlanışı:

Tereyağıve zeytinyağını bir tavada eritiyoruz. Yağlar eridikten hemen sonra ezilmiş sarımsaklarımızı bu yağda kavuruyoruz. Ardından karideslerimiziekleyip karıştırıyoruz. Baharatlarla tuzları da ilave ediyoruz. Biraz daha pişirdikten sonra tavamızı ocaktan alıyoruz. Servis tabağına aldığımız karideslerimizin üzerine ince ince kıydığımız 5-6 dal maydanozumuzu serperek servise hazır hale getiriyoruz.

GÜVEÇTE TEREYAĞLI KARİDES

Malzemeler:

250 Gram karides (ayıklanmış ve yıkanmış)

3-4 çorba kaşığı tereyağı

3-4 diş Sarımsak

Tuz

Pul biber

Hazırlanışı:

İyice ısıttığımız tavada tereyağını eritip önce ezilmiş sarımsakları hemen ardından karidesleri tavaya ekliyoruz. Karidesleri birkaç kez karıştırdıktan sonra, pul biberi ekliyoruz. Ocağın altını kapatırken tuzu da ekliyoruz.

Bu sırada güveç kabımızı fırında bir süre ısıtıyoruz. Sotelediğimiz karidesleri, tereyağıylabirlikte güveç kabına alıyoruz. Zaten sıcak olan kabı 1-2 dakikacık daha fırında bekletip, yemeğimizi servis ediyoruz. Dilerseniz üzerine bir miktar kaşar peyniri rendesi de ekleyebilirsiniz.

KALORİ HESABI

Bu lezzetli yemekleri pişirdiniz ve afiyetle yediniz. Aklınıza birden aldığınız kalorilerin miktarını hesaplamak geliyor. Karidesin kalori hesabını size bırakıp bilgileri biz paylaşalım…

1 yemek kaşığı tereyağı 38 kalori

1 çay bardağı dolusu tereyağı ise 753 kaloriye denk geliyormuş.

Bunu 1 su bardağı dolusu olarak hesaplarsak 1431 kalori, oldu olacak 250 gramlık paketi de söyleyelim dersek 1883 kalorilik bir hesap çıkıyor ortaya.

Çok değil mi? Yine de içerisinde kat kat kremalar olan kahveli içeceklerden, yoğun bir şekilde şeker ve yağ içeren ambalajlı dondurmalardan daha sağlıklı, besleyici ve lezzetli olduğu düşüncesindeyiz.

EVDE TEREYAĞI YAPIMI

Yoğurt Kaymağından Nasıl Yapılır?

Yağ oranı iyi, kaliteli çiğ sütten yapılmış ev yoğurdunun üzerindeki kaymağı sıyırıp ayrı bir kaba alıyoruz. Burada kaymağın miktarının çok olması gerekiyor. Dolayısıyla bu miktarı elde etmek için bir süre bu kaymakları biriktirmek şart. Kaymakları koyduğunuz kabın kapağını iyice kapatıp derin dondurucuya almalısınız. Buzdolabı bu biriktirme süreci için maalesef uygun değil.

Yeterince kaymak biriktirdiğinizde ilk iş onları dondurucudan çıkarmak olacak. Çözülen kaymakları rondonun/ mutfak robotunun içine alıp üzerine de bir bardak soğuk su eklemelisiniz. Robotunuzu yaklaşık 5 dakika boyunca çalıştırdığınızda yağın yüzeyde birikmeye başladığını göreceksiniz. Aman dikkat! Mutfak robotunuzu mutlaka 10 saniyede bir kısacık durdurup tekrar çalıştırmalısınız. Aksi takdirde robotunuz bozulabilir ve tereyağı size pahalıya mal olabilir. Üzerinde biriken yağı toparlayarak süzgece alın ve yıkayın. Suyu süzüldükten sonra yağı elinizle toparlayıp sıkabilir ve ardından saklama kabına alabilirsiniz.

Süt Kaymağından Nasıl Yapılır?

Bu kez, tıpkı yukarıdaki tarifte olduğu gibi kaynattığınız çiğ sütün kaymağını sıyırıp biriktirmeniz gerekiyor. Daha fazla miktarda süt kaymağı elde etmek için kaynattığınız sütün buzdolabında soğumasına izin vermelisiniz. Böylece, daha kalın bir kaymak tabakası elde ettiğinizi göreceksiniz.

Süt kaymağından tereyağı elde etmek için de, kaymağın içerisine 1 çay bardağı soğuk su koyup mutfak robotunda yaklaşık 10 dakika boyunca karıştırmanız gerekiyor. Ardından yüzeyde biriken yağları ayırıp, süzmelisiniz.

Aslında yoğurt kaymağı yapmakla aynı mantık. Burada ihtiyaç halinde yavaş yavaş soğuk su ekleyebilirsiniz.

Mutfak robotunuz yoksa eski usul, bidonda yapmayı deneyebilirsiniz. Biraz sabır ve bolca kol kası gücü gerekiyor. Eskiden köylerde kocaman, yatay, tahta fıçılarla yani yayıklarla yapmak, aynı zamanda ortak çalışmayı gerektiriyordu.

Karşılıklı iki kişinin yayığı birbirlerine hızlı hızlı itip durması tereyağı oluşmasını sağlarken, iki insanın (genellikle kadınların) birbiriyle iletişim halinde olmalarına da zemin hazırlıyordu. Bu zorlayıcı ve çok zaman alan süreç otomatik yayıkların icadıyla başka bir boyuta taşındı.

Tereyağıelde etmek için kullanılan aletler, yöntemler değişse de, onun verdiği lezzetin değişmemesi, hep geleneksel ve sağlıklı kalmasını dileriz.