Yeme Bozukluğu Nedir?

Yeme bozukluğu, yeme davranışının veya yemekle ilgili herhangi bir durumun bireye rahatsızlık vermesi, kişinin beden algısı üzerine yoğunlaşması ve dengesiz yemek yeme durumuyla ortaya çıkan bir davranıştır. Yeme bozukluğu, sağlıksız beslenme alışkanlıkları edinmenize sebep olan psikolojik bir durumdur. Sağlığınızı, yaşantınızı ve yaşamdaki faaliyetlerinizi kısıtlayıcı noktalara kadar götürebilir. Vücut ağırlığı, vücut şekli, beslenme durumu gibi durumlarla birlikte saplantı ile başlar ve bu da eksik veya fazla yeme davranışına yol açar. Özellikle diyet yapma davranışı en çok karşılaşılan uyarandır.

Kişinin kilosuna aşırı derecede takıntılı olması, yiyeceklere olan bakış açısının farklı olması ve zaman ilerledikçe ciddi sağlık sorunları doğurabilir ve tedavi edilemezse ölümle dahi karşılaşılabilir.Yeme bozukluğu türleri; anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, tıkınırcasınayeme bozukluğu, kaçıngan kısıtlayıcı gıda alımı bozukluğu, pika ve ruminasyon bozukluğudur. Son yapılan araştırmalardayeme bozukluğunun arttığını söyleyen araştırmacılar, özellikle toplumdaki beden algısı, zayıf olma ile ilgili alenen veya kapalı şekilde verilen mesajların vurgulanmasıyeme bozukluğunun oluşmasındaki en önemli etkenlerdendir.Yeme bozukluğuen çok ergenlerde ve kadınlarda rastlanıyor. Araştırmacılar insanların %13’ünün en az 20 yaşına kadar bir kereyeme bozukluğusıkıntısı çektiğini söylüyor.

YEME BOZUKLUKLARININ NEDENİ

Yeme bozukluğunun neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir çünkü kişiden kişiye kültürden kültüre ve psikolojik durumdan duruma bazı değişkenler vardır. Fakat bazı insanlar yeme bozukluğunu geliştirebilecek genlere sahip olabilmektedir. İkinci olarak psikolojik ve duygusallıktır. Yeme bozukluğuna neden olan psikolojik, duygusal açıdan problemlerle birlikte oluşabilir veya tetiklenebilir. Örneğin; aşırı mükemmeliyetçilik, sorunlu ilişkiler, özgüven eksikliği, ailevi problemler vs.

1- ANOREKSİYA NERVOZA

Anoreksiya hastaları tehlikeli derecede zayıf olsalar bile hala kendilerini kilolu görmekte ısrar ederler ve halen kontrolsüz bir kilo verme gayreti içerisinde olmaktadırlar. Kilo alma ve şişmanlama korkuları vardır ve bunu da kilosunu sürekli takip ederek, kalorilerini azaltarak ve belli yiyecekleri yemekten kaçınarak takıntı haline getirirler. Ayrıca müshil kullanma, ödem attırıcı madde kullanmak, aşırı egzersiz yapma ve yediklerini çıkarma yollarına da başvururlar. Bu durum anoreksiya hastaları için ciddi sağlık sorunları hatta ölümle de sonuçlanabilmektedir. Psikiyatrik tanılar arasında en yüksek ölüm oranına sahip bozukluktur.

Anoreksiya Nervozanın yaygın belirtileri şunlardır;

• Yaş ve kilosuna oranla normal kiloda olmayı reddetme
• Düşük kilolarda olmasına rağmen kilo almaktan korkma
• Zayıf olduğunu inkar etme
• Kısıtlı yeme alışkanlığı

Anoreksiya Nervozda gerçekleşen sağlık sorunları;

• Kemik erimesi ve kırılması
• Kas güçsüzlüğü
• Kırılgan saç ve tırnaklar
• Mensturasyon döngüsünün durması
• Baş dönmesi, bayılma
• Kansızlık, vücut ısısında değişiklikler
• Depresyon, öfke nöbetleri, sinirlilik, kaygı,
• Konsantrasyon eksikliği, yorgunluk

Müshil kullanan, çeşitli takviyeler alan veya kusma davranışı sergileyen hastalarda ciddi komplikasyonlar görülebilir. (kalp ritmi bozukluğu, böbrek rahatsızlıkları vs.) Şiddetli vakalarda organ yetmezliği yaşanabilmektedir.

2- BULİMİA NERVOZA

Anoreksiya gibi Bulimia da ergenlik döneminde ve erken yetişkinlik döneminde genellikle kadınlarda görülen biryeme bozukluğudur. Genellikle normal veya normalin üstünde kiloları vardır fakat yeme nöbetleri geçirirler. Yeme üzerinde kontrol eksikliği ve kontrolden çıkma durumu vardır. Yiyecekler genellikle hızla, mideyi rahatsız edecek noktaya kadar tıka basa yenir. Tıkınırcasına yeme davranışı ile suçluluk, utanç ve şişmanlama korkusu eklenir ve atak sırasında, kısa sürede aldığı besinleri kusma, müshil kullanma, ödem attırıcı maddeler, aşırı spor yapma gibi durumlarla yok etmeye çalışırlar.

Bulimia Nervozanın yaygın belirtileri şunlardır;

• Kontrol eksikliği ile yaşanan yeme atakları
• Çoğu insanın tüketebileceğinden de fazla ve sıklıkla yemek tüketme
• Kilo almaktan kaçınmak için aldığı önlemler (kusma, müshil, ödem attırıcı maddeler, aşırı egzersiz vs)

Bulimia Nervozda gerçekleşen sağlık sorunları;

• Kronikleşmiş boğaz ağrısı
• Sürekli İshal
• Baş dönmesi veya bayılma
• Yanaklardaki tükürük bezlerinin şişmesi
• Dişlerin zarar görmesi
• Ödem attırıcı maddeler sebebiyle böbrek rahatsızlıkları
• Reflü
• Bağırsak rahatsızlıkları

3- TIKINIRCASINAYEME BOZUKLUĞU

Bulimia nervozda olduğu gibi bu kişiler kısa sürede çok fazla yemek tükettikleri, yemek yerken kontrol kaybı yaşamaları ve tıkınırcasına yeme davranışlarından ötürü atak geçirirler fakat Bulimia nervozluların aksine yemeklerden kurtulmak için kusma, aşırı egzersiz, müshil, aşırı egzersiz gibi önlemlere başvurmazlar. Kısacası telafide bulunmazlar. Bu hastalık obezite, diyabet, tansiyon ve kardiyovasküler gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.

TıkınırcasınaYeme Bozukluğunun yaygın belirtileri şunlardır;

• Hızlı yemek yeme ve çok fazla yeme
• Rahatsız edene kadar yemek yeme
• Aç hissetmeden yemek yeme
• Kontrol kaybı
• Yediklerini çevresi görmesin diye tek başına yeme
• Yeme sonrası suçlu ve depresif hissetme durumu

4- PİKA

Pika, kişinin yiyecek olarak görülmeyen, herhangi bir besin değeri olmayan şeyleri yediğiyeme bozukluğudur. Bu maddeler değişiklik gösterebilir. Örneğin; deterjan, kağıt, peçete, kömür, kil, tebeşir, saç, ip sabun vb. maddelerdir. Pika, çocuklukta ve ergenlikte ortaya çıkar fakat en çok çocuk çağında, hamilelerde ve zihinsel engelli bireylerde görülür. Pika olan kişilerin yiyeceklere karşı bir isteksizlik veya aşırılığı yoktur. Pika olan kişiler yedikleri maddeler sebebiyle zehirlenme, bağırsak rahatsızlıkları, enfeksiyon açısından yüksek risk altındadırlar. Yenilen maddeye bağlı olarak ölümcül bile olabilir.

5- RUMİNASYON BOZUKLUĞU

Bebeklik döneminde ve zihinsel engelli kişilerde daha çok rastlanır. Yiyeceklerin yutulduktan sonra tekrar ağıza getirilmesi durumudur. Bu birkaç kez gerçekleşebilir. Bebeklerde 3-12 arasında gerçekleşir fakat sıklıkla da kendiliğinden kaybolur. Eğer ruminasyon bozukluğu giderilmezse kilo kaybına ve yetersiz beslenmeye neden olabilmektedir.

6- KAÇINAN/KISITLAYICI GIDA ALIM BOZUKLUĞU

Anoreksiya ve Bulimiadan farklı olan bu bozukluk, kilo ve görüntü kaygısına takılmadan yiyeceklerden ve yemeden kaçma ve kısıtlama bozukluğudur. Bozukluk, çocuklukta önemli kilo kaybı veya kilo alamama ile sağlık sorunlarına neden olabilecek beslenme yetersizliklerine neden olabilir. Yiyeceklerden kaçınma veya kısıtlama genellikle çocukluk dönemlerinde başlar fakat erken yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Kaçınan/Kısıtlayıcı gıda alım bozukluğu belirtileri şunlardır;

• Yeterli besin ve kalori almamak için besinlerden kaçma veya kısıtlama
• Sosyal ortamlarda yeme davranışını etkileyen alışkanlıklar
• Kilo kaybı

YEME BOZUKLUKLARININ TEDAVİSİ

Yeme bozukluğunda doktor, çevre ve aile desteği çok önemlidir. Doktorun destek verici bir tedavi oluşturması ve bunu hastayla birlikte yürütmesi gerekmektedir. Kişinin duygularına inilmeli, aile öyküsü dinlenmeli ve buna uygun müdahaleler yapılmalıdır. Psikiyatrist, beslenme ve diyetetik uzmanı işbirliği önemlidir. İlk amaç, aşırı derecede zayıf olan hastayı olması gereken sağlıklı kiloya getirmek ve kontrol kaybı yaşamasını ve ataklarını önleyebilmek, daha sonra ise duygulara inilerek bu durumu kalıcı hale getirmek gerekmektedir.

Çevrenizdeyeme bozukluğuolan veyayeme bozukluğuyaşadığını düşündüğünüz aile üyeniz veya arkadaşlarınız varsa çok geç kalmadan onun sağlığı için endişe ettiğinizi söylemelisiniz ve hissettirmelisiniz. Yumuşak bir dille yaklaşmak kişiyi tedavi olmaya yaklaştırır fakat sert ve yanlış üslup ileyeme bozukluğuolan aile üyenize veya arkadaşınıza yardımcı olamazsınız. Unutmayınyeme bozukluğunu kendi başınıza aşmanız zor olabilir fakat uzmanlar tarafından yardım alırsanız daha sağlıklı bir terapi ve iyileşme süreci içerisinde olabilirsiniz.